Frequently Asked Questions: Vrouwenrechten en Gendergelijkheid

Waarom is investeren in vrouwenrechten zo belangrijk? In deze Frequently Asked Questions proberen we zo objectief mogelijk antwoord hierop te geven. 

 

Gendergelijkheid staat voor de gelijkstelling en gelijke behandeling van mensen ongeacht geslacht, genderidentiteit of seksuele geaardheid in de maatschappij en voor de wet. Onder vrouwenrechten vallen alle basale mensenrechten van vrouwen, waaronder seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, zoals o.a. benoemd in het Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het Verdrag voor de uitbanning van alle vormen van discriminatie tegen vrouwen en het Verdrag van Istanboel van de Raad van Europa.   

 

Vrouwenrechten zijn mensenrechten en die zijn universeel. Zo is de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens door vrijwel alle VN-lidstaten ondertekend. Het VN-Verdrag voor de uitbanning van alle vormen van discriminatie tegen vrouwen, het Verdrag van Istanbul van de Raad van Europa en VN Veiligheidsraad Resolutie 1325 rond Vrouwen, Vrede en Veiligheid zijn allemaal tot stand gekomen samen met vrouwenrechtenverdedigers uit het Globale Zuiden en Oosten. En nog steeds komen vrouwen wereldwijd op voor hun positie en hun rechten. Denk aan de vrouwen in Iran, Sudan en Afghanistan. Ze eisen stemrecht, een gelijke behandeling, het recht op onderwijs en zelfbeschikking, op gelijk loon voor werk van gelijke waarde en het recht om eigendom te kunnen hebben. 

 

Vrouwen en meisjes, waaronder oudere vrouwen, LBTQI+ en vrouwen met een beperking, vormen ruim de helft van de wereldbevolking. Maar omdat zij vaak vanwege hun gender of seksuele oriëntatie wereldwijd minder rechten en kansen hebben, zijn zij oververtegenwoordigd in kwetsbare posities. Daarmee zijn zij vaker afhankelijk van hulp van anderen.   

 

Zo vormen vrouwen en kinderen in de huidige oorlog in Gaza 70% van alle slachtoffers. In Soedan zijn de meeste inheemse vluchtelingen vrouwen en kinderen. Ook in de statistieken rond armoede en hongersnoden zijn vrouwen en meisjes oververtegenwoordigd. 70% van de vrouwen en meisjes in fragiele staten heeft (seksueel) geweld meegemaakt. Van de vrouwen die wereldwijd sterven tijdens een bevalling terwijl dit voorkomen had kunnen worden, bevindt 60% zich in een crisiscontext. Bij natuur- en klimaatrampen hebben vrouwen 14 keer meer kans om te overlijden.  

 

Investeren in vrouwenrechten en gendergelijkheid, betekent dus investeren in ruim de helft van de wereldbevolking. En volgens onderzoekers betekent investeren in vrouwen ook een investering in hun gezin en gemeenschap. Zo blijken vrouwen in besluitvormingsposities meer oog te hebben voor de noden van kinderen, ouderen en mensen met een beperking. Oa omdat zij vaak de eerste aangewezenen zijn om voor deze groepen te zorgen. FarmingFirst berekende dat 100-150 miljoen mensen in de wereld van honger kunnen worden gered als vrouwelijke boeren dezelfde rechten en toegang tot middelen hebben.  

 

Klopt. Tegelijk hebben vrouwen met barrières te maken waardoor zij niet evenveel kunnen profiteren van stabiliteit, democratie en economische groei. Wetten, schadelijke traditionele gebruiken en sociale gendernormen werpen barrières op die eerst moeten worden getackeld. 

 

Een recent rapport van de Wereldbank toont bijvoorbeeld aan dat vrouwen slechts 64% van de juridische rechten genieten die mannen hebben. Ook de wereldwijde genderkloof op de werkvloer is groter dan tot nog toe werd aangenomen. In veel landen hebben vrouwen geen toegang tot goede gezondheidszorg. In landen zoals Afghanistan en Somalië, zijn kindhuwelijken en/of vrouwelijke genitale verminking nog toegestaan. In andere landen mogen vrouwen geen land bezitten, waarop zij voedsel kunnen verbouwen en daar zelfstandig over beslissen. In landen als Jemen en Qatar worden vrouwen uitgesloten van politieke besluitvorming. Wereldwijd is slechts 27% van de parlementariërs vrouw.

 

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) stelt dat landen waarin vrouwenrechten en gendergelijkheid goed zijn geregeld, een robuustere economie hebben met meer groei. McKinsey rekende uit dat investeren in gendergelijkheid maar liefst 12 tot 28 biljoen dollar groei voor de wereldeconomie oplevert. Daar hebben ontwikkelingslanden én ontwikkelde landen als Nederland baat bij. De Nederlandse economie draait immers voor een groot deel op internationale handel.  

 

Andersom is de huidige genderongelijkheid op dit moment een grote kostenpost. De Wereldbank schat dat geweld tegen vrouwen tot 3.7% van het Bruto Nationaal Product van een land kost. Dat is meer dan het dubbele van wat de meeste overheden aan onderwijs uitgeven. Slechts een fractie van de economische investeringen belandt op dit moment bij vrouwelijke ondernemers, terwijl onderzoekers stellen dat vrouwelijke ondernemers gemiddeld het dubbele aan opbrengsten opleveren.  

 

Hoe draagt investeren in vrouwenrechten en gendergelijkheid in andere landen bij aan de veiligheid van Nederland? 

Onderzoek toont aan: landen waarin vrouwenrechten en gendergelijkheid goed zijn geregeld, zijn veiliger en stabieler. Hoe kleiner de gender kloof, hoe kleiner de kans dat een land in gewelddadig conflict belandt, of in conflict komt met andere landen. Toenemend geweld tegen vrouwen en LHBTQI+ blijkt dan ook een graadmeter voor maatschappelijke instabiliteit en gewelddadig extremisme. Zo blijken vredesakkoorden waaraan vrouwen deelnamen, 20-35% langer stand te houden.   

 

Nederland heeft bovendien baat bij bondgenoten die opkomen voor individuele vrijheid, veiligheid en mensenrechten. In het Midden-Oosten, Noord-Afrika en de Sahel staan juist vrouwenrechten- en LHBTQI+-organisaties in de frontlinies om onze gedeelde democratische waarden te verdedigen. Zij blijken een belangrijke rol te spelen bij het tegengaan van gewelddadig en extremistisch gedachtegoed, geweldloze vormen van verzet tegen repressieve regimes en de-escalatie van gewelddadig conflict. Rapporten en onderzoek tonen aan dat vrouwen, o.a. vanwege hun positie als opvoeder van het gezin en vaak de informele leiders in een gemeenschap, als minder bedreigend worden gezien, makkelijker kunnen bemiddelen en sociale cohesie bouwen.  

 

Zoals ook de directie Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie (IOB) van het ministerie van Buitenlandse Zaken constateert: door alleen via multilaterale organisaties hulp te verlenen of te investeren in internationale samenwerking, geeft Nederland het heft uit handen. Eenmaal uitgegeven aan de EU en VN kan Nederland niet meer sturen op waar en naar wie Nederlands geld precies gaat. Tegelijk blijkt uit onderzoek dat EU en VN-financiering ontoegankelijk is voor juist de vrouwenrechtenorganisaties die lokaal al het werk verzetten. Minder dan 1% van de financiering blijkt bij vrouwenorganisaties aan te komen. Grotere organisaties kunnen nog subsidie krijgen uit EU en VN-financiering. Het gros van de vrouwenorganisaties niet, die zijn daar te klein voor.  

 

Ten slotte is er een wereld van verschil om als onderaannemer een deel van een project uit te moeten voeren, of zelf te kunnen beschikken over een substantieel groter bedrag waarover je zelf de baas bent. Waarmee vrouwenorganisaties zich kunnen organiseren en bewegingen kunnen bouwen. Waarmee zij institutionele capaciteiten kunnen versterken en kunnen inspelen op actuele politieke en maatschappelijke ontwikkelingen.      

 

Vrouwenorganisaties doen niets anders dan zelf creatief geld zoeken.Tegelijk bevindt een fiks deel van de organisaties zich midden in een oorlog, in humanitaire nood, etc. Ze hebben weinig tijd voor creatieve fondsenwerving. 

 

Hoe hoog is het Nederlandse jaarlijkse ontwikkelingssamenwerkingsbudget voor vrouwenrechten en gendergelijkheid?