16-05-2024
Waarom is investeren in vrouwenrechten zo belangrijk? In deze Frequently Asked Questions proberen we zo objectief mogelijk antwoord hierop te geven.
Wat zijn vrouwenrechten en gendergelijkheid?
Is de vrouwenrechtenagenda niet gewoon een Westers concept? Wij moeten toch niet bepalen welke rechten mensen hebben in een ander land?
Vrouwenrechten zijn mensenrechten en die zijn universeel. Zo is de
Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens door vrijwel alle VN-lidstaten ondertekend. Het
VN-Verdrag voor de uitbanning van alle vormen van discriminatie tegen vrouwen, het
Verdrag van Istanbul van de Raad van Europa en
VN Veiligheidsraad Resolutie 1325 rond Vrouwen, Vrede en Veiligheid zijn allemaal tot stand gekomen samen met vrouwenrechtenverdedigers uit het Globale Zuiden en Oosten. En nog steeds komen vrouwen wereldwijd op voor hun positie en hun rechten. Denk aan de vrouwen in Iran, Sudan en Afghanistan. Ze eisen stemrecht, een gelijke behandeling, het recht op onderwijs en zelfbeschikking, op gelijk loon voor werk van gelijke waarde en het recht om eigendom te kunnen hebben.
Waarom investeren in vrouwenrechten en gendergelijkheid, er zijn toch ook andere groepen in een kwetsbare positie?
Vrouwen en meisjes, waaronder oudere vrouwen, LBTQI+ en vrouwen met een beperking, vormen ruim
de helft van de wereldbevolking. Maar omdat zij vaak vanwege hun gender of seksuele oriëntatie wereldwijd
minder rechten en kansen hebben, zijn zij oververtegenwoordigd in kwetsbare posities. Daarmee zijn zij vaker afhankelijk van hulp van anderen.
Zo vormen vrouwen en kinderen in de huidige oorlog in Gaza
70% van alle slachtoffers. In
Soedan zijn de meeste inheemse vluchtelingen vrouwen en kinderen. Ook in de statistieken rond armoede en
hongersnoden zijn vrouwen en meisjes oververtegenwoordigd.
70% van de vrouwen en meisjes in fragiele staten heeft (seksueel) geweld meegemaakt. Van de vrouwen die wereldwijd sterven tijdens een bevalling terwijl dit voorkomen had kunnen worden,
bevindt 60% zich in een crisiscontext. Bij natuur- en klimaatrampen hebben vrouwen
14 keer meer kans om te overlijden.
Als we investeren in stabiliteit, democratie en economische groei, dan profiteren zowel mannen als vrouwen daar toch van?
Klopt. Tegelijk hebben vrouwen met barrières te maken waardoor zij niet evenveel kunnen profiteren van stabiliteit, democratie en economische groei. Wetten, schadelijke traditionele gebruiken en sociale gendernormen werpen barrières op die eerst moeten worden getackeld.
Een recent
rapport van de Wereldbank toont bijvoorbeeld aan dat vrouwen slechts 64% van de juridische rechten genieten die mannen hebben. Ook de wereldwijde genderkloof op de werkvloer is groter dan tot nog toe werd aangenomen. In veel landen hebben vrouwen
geen toegang tot goede gezondheidszorg. In landen zoals Afghanistan en Somalië, zijn
kindhuwelijken en/of
vrouwelijke genitale verminking nog toegestaan. In andere landen mogen
vrouwen geen land bezitten, waarop zij voedsel kunnen verbouwen en daar zelfstandig over beslissen. In landen als
Jemen en Qatar worden vrouwen uitgesloten van politieke besluitvorming. Wereldwijd is
slechts 27% van de parlementariërs vrouw.
Wat levert investeren in vrouwenrechten en gendergelijkheid in andere landen Nederland economisch op?
De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) stelt dat landen waarin vrouwenrechten en gendergelijkheid goed zijn geregeld,
een robuustere economie hebben met meer groei. McKinsey rekende uit dat investeren in gendergelijkheid
maar liefst 12 tot 28 biljoen dollar groei voor de wereldeconomie oplevert. Daar hebben ontwikkelingslanden én ontwikkelde landen als Nederland baat bij. De Nederlandse economie draait immers voor een groot deel op internationale handel.
Andersom is de huidige genderongelijkheid op dit moment een grote kostenpost. De Wereldbank
schat dat geweld tegen vrouwen tot 3.7% van het Bruto Nationaal Product van een land kost. Dat is meer dan het dubbele van wat de meeste overheden aan onderwijs uitgeven. Slechts een fractie van de economische investeringen belandt op dit moment bij vrouwelijke ondernemers,
terwijl onderzoekers stellen dat vrouwelijke ondernemers gemiddeld het dubbele aan opbrengsten opleveren.
Wat levert investeren in vrouwenrechten en gendergelijkheid op voor het bedrijfsleven en het Nederlands verdienvermogen?
Hoe draagt investeren in vrouwenrechten en gendergelijkheid in andere landen bij aan de veiligheid van Nederland?
Onderzoek toont aan: landen waarin vrouwenrechten en gendergelijkheid goed zijn geregeld, zijn veiliger en
stabieler. Hoe kleiner de gender kloof, hoe kleiner de kans dat een land in gewelddadig conflict belandt, of in conflict komt met andere landen. Toenemend geweld tegen vrouwen en LHBTQI+ blijkt dan ook
een graadmeter voor maatschappelijke instabiliteit en gewelddadig extremisme. Zo blijken vredesakkoorden waaraan vrouwen deelnamen,
20-35% langer stand te houden.
Nederland heeft bovendien baat bij bondgenoten die opkomen voor individuele vrijheid, veiligheid en mensenrechten. In het Midden-Oosten, Noord-Afrika en de Sahel staan
juist vrouwenrechten- en LHBTQI+-organisaties in de frontlinies om onze gedeelde democratische waarden te verdedigen. Zij blijken een belangrijke rol te spelen bij het
tegengaan van gewelddadig en extremistisch gedachtegoed, geweldloze vormen van verzet tegen repressieve regimes en de-escalatie van
gewelddadig conflict. Rapporten en onderzoek tonen aan dat vrouwen, o.a. vanwege hun positie als opvoeder van het gezin en vaak de
informele leiders in een gemeenschap, als
minder bedreigend worden gezien,
makkelijker kunnen bemiddelen en
sociale cohesie bouwen.
Nederland is maar een klein land en staat voor andere crises zoals de asielcrisis en woningnood. Kan dit niet beter geregeld worden op EU of VN-niveau?
Zoals ook de directie Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie (IOB) van het ministerie van Buitenlandse Zaken constateert: door alleen via multilaterale organisaties hulp te verlenen of te investeren in internationale samenwerking,
geeft Nederland het heft uit handen. Eenmaal uitgegeven aan de EU en VN kan Nederland
niet meer sturen op waar en naar wie Nederlands geld precies gaat. Tegelijk blijkt uit onderzoek dat EU en VN-financiering
ontoegankelijk is voor juist de vrouwenrechtenorganisaties die lokaal al het werk verzetten.
Minder dan 1% van de financiering blijkt bij vrouwenorganisaties aan te komen. Grotere organisaties kunnen nog subsidie krijgen uit EU en VN-financiering. Het gros van de vrouwenorganisaties niet, die zijn daar te klein voor.
Ten slotte is er een wereld van verschil om als onderaannemer een deel van een project uit te moeten voeren, of zelf te kunnen beschikken over een substantieel groter bedrag waarover je zelf de baas bent. Waarmee vrouwenorganisaties zich kunnen organiseren en bewegingen kunnen bouwen. Waarmee zij institutionele capaciteiten kunnen versterken en kunnen inspelen op actuele politieke en maatschappelijke ontwikkelingen.
Kunnen vrouwenrechtenorganisaties niet op een andere manier aan creatieve financiering komen?
Vrouwenorganisaties doen niets anders dan zelf creatief geld zoeken.Tegelijk bevindt een fiks deel van de organisaties zich midden in een oorlog, in humanitaire nood, etc. Ze hebben weinig tijd voor creatieve fondsenwerving.
Hoe hoog is het Nederlandse jaarlijkse ontwikkelingssamenwerkingsbudget voor vrouwenrechten en gendergelijkheid?
Tussen 2021 en 2025 investeerde Nederland
bijna 500 miljoen euro aan projecten gericht op gelijke rechten en mogelijkheden voor vrouwen en meisjes, waaronder seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. Dat was circa 3% van het ODA budget: een aanzienlijke steun voor vrouwen en meisjes wereldwijd, maar aanzienlijk minder dan VN en EU richtlijnen. De VN-richtlijn voor VN lidstaten is
15% van het ODA budget in conflictgebieden te besteden aan programma’s die ten goede komen aan vrouwenrechten en gendergelijkheid.
De doelstelling van de Europese Unie voor bijdragen aan gendergelijkheid is 85%.
