24-10-2023
Dinsdag 24 oktober organiseerden Atria en WO=MEN de 10e kennissessie voor de komende Commission on the Status of Women (CSW68) in 2024. Te gast was Hadeel Abdel Aziz uit Jordanië: oprichter van het Justice Center for Legal Aid (JCLA) en mensenrechtenactivist. Ze sprak over toegang tot rechtspraak voor vrouwen in armoede in Jordanië.
Toegankelijkheid van het rechtssysteem
Het Justice Center for Legal Aid is in 2008 opgericht. Hun missie: een nationaal rechtssysteem dat er voor iedereen is, ongeacht iemands gender, opleidingsniveau, taal of vluchtelingenstatus. In Jordanië is het rechtssysteem iets gecompliceerder dan in sommige andere landen. Naast het reguliere systeem bestaat er namelijk nog de sharia- en kerkelijke rechtbank. Volgens de Jordaanse grondwet heeft iedereen toegang tot het rechtssysteem, maar dat is in praktijk anders. Over het algemeen hebben alleen mensen met geld toegang en dat zijn veelal niet de vrouwen. Hadeel legt uit dat Jordaanse vrouwen de minste toegang hebben tot de arbeidsmarkt in de wereld. Dat betekent dus dat de meeste vrouwen afhankelijk zijn van hun man of familie voor hun inkomen. Ook vertelde Hadeel dat mensen in armoede (bijna) geen recht hebben op een advocaat vanuit de staat. Financiële onafhankelijkheid voor vrouwen is daarom cruciaal om toegang te krijgen tot justitie en toegang tot justitie is nodig om het recht te behalen. Bijvoorbeeld het recht om beschermd te worden tegen een agressieve partner.
''A so-called system of care is created to take away women's voices and agency: this is how the patriarchy works.''
Stel, je bent een vrouwelijke vluchteling, zonder opleiding en vanuit een lage sociaaleconomische klasse. Al deze kenmerken stapelen zich tegen je op tegen en maken je meer en meer kwetsbaar. Je wordt in wezen onzichtbaar voor familie, het systeem en de overheid. En wanneer je toch in de rechtbank weet te komen: je wordt alsnog niet gehoord.
En hoe zit het met andere gemarginaliseerde groepen, zoals LHBTIQ+?
Homoseksualiteit is formeel gesproken niet strafbaar in Jordanië. Maar mensen worden wel gearresteerd of lastiggevallen door de politie, wanneer ze handelen "tegen de openbare orde". Dit is zo vaag dat het voor bijna alles gebruikt kan worden tegen mensen die al stigma en discriminatie ervaren.
Kortom: als je queer, vluchteling of vrouw bent in Jordanië heb je niet of nauwelijks toegang tot justitie.
Wat doet JCLA?
Om de toegang tot rechtspraak voor vrouwen in armoede in Jordanië te verbeteren, werkt JCLA met advocaten en leidt hen verder op. Ze bieden rechtsbijstand aan door het hele land en proberen juist die mensen die veelal buiten de boot vallen te helpen. Hadeel’s ervaring is dat het essentieel is om kwetsbare vrouwen vanaf het allereerste begin bij te staan met een advocaat, om mishandeling en misleiding te voorkomen. Door middel van een advocaat, die hen juist kan informeren over hun rechten en met wie ze risico’s en kansen kunnen bespreken, kunnen vrouwen geïnformeerde beslissingen nemen.
JCLA gebruikt strategische procesvoering om wetten aan te vechten in de rechtszaal. "I call it the human rights dance: two steps forward and one step back. And sometimes one step forward and two steps back.” Zulke processen kosten veel tijd en geld, en het is dit soort werk dat moeilijk te financieren is. "Donors look for low-hanging fruit, but we need institutional, sustainable change. We need long-term impact.”
Over de CSW68 aanbevelingen
In de CSW68 staat het thema centraal om gendergelijkheid en de empowerment van alle vrouwen en meisjes te versnellen door armoede aan te pakken en instellingen en financiering te versterken vanuit een genderperspectief. Wanneer toegang tot de rechtspraak voor iedereen is, in het bijzonder mensen in armoede, kan dat sociale bewegingen bijstaan en versterken. Sterke sociale bewegingen kunnen op haar beurt weer bijdragen aan het verbeteren van wetten en druk uitoefenen voor het juist implementeren van wetten.
''Access to justice is needed to get rights. There are many rights on paper in Jordan, but we need to demand they are implemented through the court system.''
We bedanken Hadeel Abdel Aziz voor het delen van haar kennis en inspirerende woorden tijdens deze kennissessie.
Meer weten over de VN Commission on the Status of Women (CSW)? Meld je dan
hier aan voor de CSW mailinglijst.
En neem een kijkje op de
CSW blogpagina waar je veel kunt lezen over de CSW ervaringen van de afgelopen jaren.
