Een week bij HRC56 – een verslag door Nadia van der Linde

"Uw toegangspas voor de VN in Genève is goedgekeurd". Een geweldige boodschap om te ontvangen na een langdurige en trage bureaucratische achtbaan van inlogcodes, ouderwets ondertekende brieven, uploads, designates en e-mails. En het komt precies op tijd, want ik ben al onderweg met de trein. De trein had vertraging op Schiphol en ik duim dat ik mijn overstap in Parijs naar Genève nog kan halen. Daar zal ik de 56ste Mensenrechtenraad, oftewel UN Human Rights Council of HRC56, bijwonen. Mijn eerste HRC.

 

Ik maak deel uit van een delegatie van het Our Voices Our Futures (OVOF) consortium waarin we samenwerken met de in India gevestigde feministische mensenrechtenorganisatie CREA, het Oost-Afrikaanse community-led fonds UHAI-EASHRI, feministische tech-collega’s bij de Association for Progressive Communications (APC) en het Meso-Amerikaanse netwerk voor vrouwenrechtenverdedigers IM-Defensoras. OVOF ondersteunt sekswerkersrechtenverdedigers uit Bangladesh, India, Kenia, Libanon en Oeganda om deel te nemen en zich uit te spreken. Om gehoord te worden bij de VN.

 

De VN verkeert nog steeds in een financiële crisis (liquiditeitscrisis) omdat lidstaten – lees: de VS – hun contributie niet hebben betaald. Ik heb dit ervaren tijdens de VN-Commissie voor de Status van Vrouwen (CSW) in New York in maart toen de onderhandelingen tussen regeringen strikt om 18.00 uur moesten stoppen omdat het gebouw letterlijk werd gesloten om elektriciteits-, vertaal- en beveiligingskosten te beperken. Ik heb gehoord dat dit voor de HRC betekent dat er minder personeel beschikbaar is, onder andere bij het VN-NGO-Bureau dat het maatschappelijk middenveld ondersteunt, minder nevenevenementen met vertalingen en dat de elektriciteitsrekening wordt verlaagd door de airconditioning uit te laten. Luchtige kleding dus.

 

 

Ik kwam er net achter dat dit de allereerste keer is dat een internationale sekswerkersdelegatie gezamenlijk de HRC in Genève bijwoont! Er zouden meer dan 20 activisten aanwezig zijn, maar door visumobstakels ontbreken verschillende sekswerkers uit Afrika, de MENA-regio en Azië. Alsnog is het significant dat vertegenwoordigers van sekswerkerorganisaties uit zes verschillende continenten hier samen zijn.

 

Het is van groot belang dat sekswerkers deelnemen aan deze HRC. De VN-Speciaal Rapporteur over Geweld tegen Vrouwen en Meisjes, Reem Alsalem, zal haar nieuwste rapport over 'prostitutie en geweld tegen vrouwen en meisjes' presenteren. Ze was al uitgesproken tegen de rechten van sekswerkers voordat ze dit onderzoek begon, en ze heeft dat standpunt duidelijk niet herzien en negeert daarbij veel beschikbaar bewijs dat het tegendeel aantoont in haar rapport. Gelukkig zijn veel van de bijdragen – vol academisch bewijs, argumenten, beleidsbeoordelingen en levenservaring – hier verzameld door het Count Me In! (CMI!) consortium.

 

Tijdens een voorbereidingsbijeenkomst georganiseerd door NSWP en SRI en bijgewoond door WO=MEN en verschillende van onze leden en andere geallieerde organisaties, delen sekswerkers hun reacties op het rapport van de Speciaal Rapporteur. Ze benadrukken hierbij een heel andere realiteit dan de weergave door de Speciaal Rapporteur en spreken vanuit het hart. Een gedeeld gevoel: "dit rapport is geweld tegen ons”.

 

"Deze Speciaal Rapporteur negeert totaal ons leven, ons werk. De term ‘sekswerker’ is van belang. Het legt expliciet de verbinding met mensen- en arbeidsrechten. Het is een overkoepelende term die diverse sectoren omvat en gender- en seksualiteit-inclusief is. Wis onze consent niet uit door te spreken over ‘geprostitueerde vrouwen’,” deelt één van de deelnemers.

 

 Terwijl andere afgevaardigden zich richten op bilaterale ontmoetingen met missies en VN-personeel, verken ik het HRC-proces. Meer ervaren collega's wijzen me op de automaten die, verrassend genoeg, betere koffie hebben dan de kantine en ik vind verborgen stopcontacten om mijn laptop op te laden.

 

Tijdens de 30ste jubileumsessie van het mandaat van de Speciaal Rapporteur over Geweld tegen Vrouwen en Meisjes, bieden voormalige rapporteurs context voor de prioriteiten en prestaties tijdens hun mandaat. "De geopolitieke context van de jaren ‘90 was anders dan nu. Het was net na de Koude Oorlog. Er was consensus in de Veiligheidsraad. Er was een positieve kijk,” deelt Radhika Coomaraswamy. Rapporteurs benadrukten het aanpakken van de oorzaken van geweld tegen vrouwen, noemden patriarchaat, cultuur, economische onafhankelijkheid, de noodzaak om de zorgvuldigheid en verantwoordelijkheid van de Staat te versterken en te luisteren naar de stemmen van degenen die vaak worden uitgesloten. Eén van de rapporteurs herinnert zich dat ze zijn overgegaan van een slachtofferaanpak naar een empowerment-aanpak, "waarbij vrouwen kunnen ontsnappen aan geweld en zich kunnen uitspreken”. Ik interpreteer dit als een respectvolle kritiek op de huidige Rapporteur die de voorkeur geeft aan de term slachtoffer.

 

Ik woon een nevenevenement bij over Soedan, "Eén jaar later: Verantwoording voor Schendingen in het Verwoestende Soedanese Conflict”. In het OVOF-partnerschap is Soedan één van de focuslanden, geselecteerd als zodanig voordat de huidige gevechten begonnen. Het is extreem moeilijk voor het maatschappelijk middenveld om zich te organiseren in het land of voor journalisten om erover te berichten. Soedan is ook mijn geboorteland en het doet pijn om te zien dat er maar een paar regeringen zijn komen opdagen. Verklaringen van vrouwen in Soedan, die conflict-gerelateerd seksueel geweld ervaren, worden gedeeld: "We zijn niet oké. We zijn niet veilig. We hebben de internationale gemeenschap nodig om aandacht te besteden aan het lijden dat we ondergaan. We worden keer op keer opnieuw slachtoffer gemaakt... Is er ergens een land dat om ons geeft?”.

 

Ik begon mijn dag met het bijwonen van ‘informals’ (onderhandelingen tussen overheden) over een conceptresolutie betreffende de uitbanning van alle vormen van discriminatie tegen vrouwen en meisjes. Bij de CSW in New York zijn dergelijke sessies tegenwoordig gesloten voor het maatschappelijk middenveld, een van die mogelijk toevallige voorbeelden van een closing space die moeilijk ongedaan te maken zijn. Deze sessie bleek een goede voorbereiding te zijn voor de middagsessie, aangezien overheden tegenstrijdige standpunten deelden over het gebruik van de term prostitutie of sekswerk en seks of gender.

 

De presentatie zelf van het rapport over prostitutie en geweld tegen vrouwen en meisjes door de Speciaal Rapporteur vindt 's middags plaats in de hoofdzaal met het kleurrijke plafond. Het kleine ngo-waarnemingsgebied zit vol met sekswerkersrechtenverdedigers en bondgenoten. Het doet pijn om te zien hoe de realiteit en rechten van mensen die sekswerk doen zo flagrant worden ontkend in deze belangrijke mensenrechtenruimte. We horen hoe extreem conservatieve staten over de integriteit van vrouwen praten en claimen allerlei acties en beleid te implementeren om vrouwen te beschermen tegen geweld. 

 

Het doet pijn, maar het schaadt ook echt. Criminalisering en stigma resulteren in discriminatie en meer geweld tegen en moord op sekswerkers. Slechtere gezondheidsresultaten. Weigering van basis financiële diensten zoals een bankrekening. Gebrek aan toegang tot juridische diensten. Misbruik door autoriteiten zoals de politie, inclusief diefstal en verkrachting. Kinderen die onderwijs wordt ontzegd. Verlies van voogdij over je eigen kinderen. Dakloosheid.

 

Maar we klappen ook stilletjes (je mag geen geluid maken in het ngo-gedeelte) voor een aantal staten die benadrukken dat het belangrijk is om de term ‘sekswerk’ te gebruiken in plaats van ‘geprostitueerde vrouwen’. Dat zij voelen dat veel stemmen niet in het rapport zijn opgenomen. Dat sekswerk en mensenhandel niet gelijkgesteld moeten worden. Dat het juridische model dat wordt aanbevolen door de Speciaal Rapporteur tot slechte gezondheid en rechtstoestanden voor vrouwen in de seksindustrie leidt. Zie het overvloedig bewijs uit Zweden, Ierland, Frankrijk. De meest opmerkelijke hoogtepunten, waarvan sommige op maandag worden gedeeld wanneer de sessie wordt voortgezet, komen van de ‘usual suspects’ Nederland, België en Nieuw-Zeeland, maar ook Chili, Panama, Mexico, Zuid-Afrika, Griekenland, Oostenrijk, Zwitserland en Luxemburg maken indruk. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vraagt zelfs overheden om hun inzending te overwegen naast het rapport, omdat het niet lijkt te zijn opgenomen in de analyse gepresenteerd door de Rapporteur. Veel van de inzendingen – hoewel vreemd genoeg niet allemaal – zijn zojuist hier gepubliceerd door de Rapporteur.

 

We eindigen de dag en week 1 van de 56e Human Rights Council met een krachtige protestactie voor de VN. Sekswerkers en bondgenoten verzamelen zich onder rode paraplu's en dragen spandoeken met "Lichamelijke autonomie voor iedereen” en "Volledige decriminalisering van sekswerk NU!”. Wanneer Reem Alsalem, de Speciaal Rapporteur zelf, visueel wordt geconfronteerd met het protest terwijl ze wacht op een groen licht om over te steken, wordt het geroep luider: "Wij zijn er klaar voor, wij zijn er klaar voor, we zijn klaar voor decriminalisering!”.

 

De mondelinge verklaringen van overheden in reactie op het nieuwe rapport van de Speciale Rapporteur over geweld tegen vrouwen en meisjes worden voortgezet en eindigen met tien verklaringen van ngo's. Sekswerkers uit Afrika, Latijns-Amerika en Europa nemen de microfoon en roepen op tot decriminalisering van sekswerk, erkenning van sekswerk als werk en erkenning van sekswerkers als mensen met eigen beslissingsbevoegdheid.

 

"Mijn werk is net zo waardig als elk ander werk. Maar we doorstaan onwaardige omstandigheden vanwege het gebrek aan erkenning van ons werk. Hoewel het waar is dat niet iedereen sekswerker wil zijn, is het ook waar dat niet iedereen secretaresse wil zijn of huishoudelijk werk wil doen. Onze beslissingen zijn net zo legitiem als die van mensen die ervoor kiezen geen sekswerk te doen. Ik zal blijven vechten voor mijn rechten als sekswerker, omdat ook ik arbeidsrechten verdien," zegt Carolina, een sekswerker en moeder uit Colombia.

 

De Nederlandse LHBT-organisatie COC legt als laatste een verklaring af en benadrukt dat LHBT- en sekswerkersbewegingen overlappende gemeenschappen vertegenwoordigen en gezamenlijke strijd voeren voor hun recht op zelfbeschikking en lichamelijke autonomie.

 

's Middags was WO=MEN één van de (vele!) co-sponsors van een nevenevenement georganiseerd door NSWP en SRI over de decriminalisering van sekswerk als mensenrechtenimperatief. Tot mijn opluchting zag ik de zaal snel vollopen, inclusief tal van delegatieleden van missies (lidstaten) die gemakkelijk te herkennen zijn aan hun voorbedrukte borden met de naam van hun land. De panelleden verschaffen duidelijkheid over verschillende juridische en beleidskaders en hun implicaties voor sekswerkers. Ze ontkrachten enkele mythes (nee, decriminalisering ondermijnt niet de inspanningen tegen mensenhandel, integendeel) en delen inzichten uit strategieën die worden gebruikt om hun rechten te versterken. In Zuid-Afrika ligt een wetsvoorstel om sekswerk te decriminaliseren nog vast in het parlement. In Kenia is een public interest litigation proces voorbereid na een groot aantal moorden op sekswerkers. Nieuw-Zeeland en Nederland nemen het woord tijdens de Q&A en prijzen de panelleden voor hun moed om zich uit te spreken.

 

Ondanks de publicatie van een zeer schadelijk rapport door deze Special Rapporteur, was het een goede dag. Sekswerkers en bondgenoten – uit zeer diverse bewegingen en sectoren– kwamen samen en spraken zich uit tegen de schade en onrechtvaardigheid, en voor mensenrechten voor iedereen. Inclusief mensen die sekswerk doen.