Kabinetsreactie AIV-advies COVID-19: zet in op gendergelijkheid en vrouwenrechten

Op donderdag 3 september 2020 debatteert de Tweede Kamer over de kabinetsreactie op het AIV-advies ‘Nederland en de wereldwijde COVID-19 aanpak’. In lijn met het AIV-advies blijft het kabinet consequent aandacht vragen voor vrouwen, meisjes en groepen zoals vluchtelingen, ontheemden en irreguliere migranten. WO=MEN verwelkomt deze inzet, maar er is meer nodig. De COVID-19 crisis

raakt vrouwen, meisjes en gender non-conforme personen onevenredig hard. Het is belangrijk om volop in te blijven zetten op gendergelijkheid envrouwenrechten. WO=MEN en haar leden roepen het kabinet daarom op:

= Implementeer een intersectionele genderlens op alle terreinen van de Nederlandse internationale COVID-19 hulp. Zet sterker in op het gebruik van een gendermarker door organisaties die vanuit het Nederlandse interventiepakket financiële steun ontvangen;

= Houd een aparte impactevaluatie over de Nederlandse COVID-19 inzet specifiek gericht op gender;

= Maak het bestrijden van gendergerelateerd geweld (GBV) een uitgangspunt van de Nederlandse internationale COVID-19 hulp;

= Behoud in de Nederlandse internationale COVID-19 hulp de focus op het versterken van lokale gendergelijkheids- en vrouwenrechtenorganisaties;

= Maak duidelijk hoe Nederlandse financiële steun wordt besteed aan gendergelijkheid en vrouwenrechten en hoe deze inzet aan lokale organisaties en activisten ten goede komt. 

 

Het kabinet zet internationaal op drie terreinen in om COVID-19 te bestrijden: preventie, humanitaire hulp en sociaal-economische weerbaarheid. Een intersectionele genderlens binnen alle drie de terreinen is noodzakelijk. Dit houdt in dat beleid en interventiemaatregelen van meet af aan rekening houden met verschillende vormen van ongelijkheden, discriminatie en marginalisatie. Ongeacht sekse, seksuele oriëntatie, genderidentiteit, ras, klasse, beperking en leeftijd. Structurele toepassing van een intersectionele genderlens is cruciaal om te bewerkstelligen dat (noodhulp)programma’s ook echt gemarginaliseerde groepen en mensen in kwetsbare posities, waaronder vrouwen, meisjes en gender non-conforme personen, bereiken. 

Het is nu onduidelijk of er bij de verschillende interventie-onderdelen een intersectionele genderlens wordt gehanteerd. Zo ontbreekt in het pakket aan maatregelen gericht op sociaal-economische weerbaarheid een genderperspectief met betrekking tot het bereikbaar en open houden van (voedsel)markten en aandacht voor sociale vangnetten. Vrouwen en meisjes zijn vaker werkzaam in informele sectoren waar geen sociale vangnetten zijn. Naar de markt gaan is door langdurige lockdowns steeds moeilijker geworden. Zonder een structurele genderlens worden de vrouwen die hiermee te maken hebben minder of zelfs helemaal niet bereikt. Ditzelfde geldt voor (nood)financiering voor het lokale MKB in ontwikkelingslanden. Vrouwelijke ondernemers worden zwaarder getroffen en zijn vaker genoodzaakt hun bedrijf te sluiten dan mannen, aldus de Wereldbank. 

We moeten nu voorkomen dat gender achteraf onvoldoende ingebouwd is gebleken in de Nederlandse COVID-19 inzet. Daarom sporen wij minister Kaag aan om sterker in te zetten op het gebruik van een gendermarker door organisaties die vanuit het Nederlandse interventiepakket financiële steun ontvangen. Zoals de Gender with Age Marker (GAM) of de Gender Policy Marker II van de OECD. Maak daar waar mogelijk het gebruik ervan een scherpere voorwaarde in de programmering en uitvoering van activiteiten. Daarnaast streeft WO=MEN naar een aparte impactevaluatie over de Nederlandse COVID-19 inzet specifiek gericht op gender.

Opvallend is dat in de kabinet respons specifieke inzet op het tegengaan GBV ontbreekt. Meldingen van GBV zijn sinds het uitbreken van de COVID-19 crisis enorm gestegen. Wereldwijd met meer dan 25 procent aldus de VN. Niet voor niets noemde VN Secretaris-generaal António Guterres gender-gerelateerd geweld een ‘schaduw pandemie’. Daarom is het des te zorgelijker dat we landen budget voor services op het gebied van geweld tegen vrouwen zien overhevelen naar de gezondheidszorg, omdat deze diensten "niet essentieel” zouden zijn. Volgens UNOCHA zijn interventies om GBV tegen te gaan een van de meest ondergefinancierde elementen van de wereldwijde humanitaire respons.  

Consequent aandacht vragen voor vrouwen, meisjes en gender non-conforme personen is dan ook niet genoeg. Wij roepen het kabinet op om als internationale voorvechter voor gendergelijkheid het tegengaan van GBV een uitgangspunt van de internationale COVID-19 hulp te maken. Financiële steun voor essentiële services zoals hotlines en opvangplekken is van groot belang om de stijging van GBV op te kunnen vangen. Financiële steun voor (lokale) gendergelijkheids- en vrouwenrechtenorganisaties, om de broodnodige steun aan slachtoffers te verlenen én om de onderliggende sociale ongelijkheden die GBV in stand houden aan de kaak te stellen, is onontbeerlijk.

 

In de kabinet respons is nu geen duidelijke aparte inzet op het financieel steunen van lokale gendergelijkheids- en vrouwenrechtenorganisaties. Terwijl deze juist in de haarvaten van samenlevingen zitten en weten welke behoeften mensen in gemeenschappen hebben. Tevens houden zij de belangrijke vinger aan de pols om actie te kunnen ondernemen tegen restrictieve en discriminerende maatregelen. Zij moeten zich kunnen blijven uitspreken tegen de reeds krimpende maatschappelijke, politieke en financiële ruimte. En zij moet en ondersteuning kunnen blijven bieden, aan elkaar en aan groepen in kwetsbare posities. Deze cruciale activiteiten zijn breder dan de COVID-19 bestrijding en bijbehorende activiteiten.

 

Behoud daarom in de Nederlandse internationale COVID-19 hulp de focus op het versterken van lokale gendergelijkheids- en vrouwenrechtenorganisaties, evenals de aanpak van de krimpende maatschappelijke ruimte. Maak inzichtelijk hoe Nederlandse financiële steun wordt besteed aan gendergelijkheid en vrouwenrechten en hoe deze inzet aan lokale organisaties en activisten ten goede komt. 

 

Eerder hebben ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties aangegeven de additionele inzet van het Nederlandse kabinet om 150 miljoen euro extra beschikbaar te stellen voor de internationale COVID-19 respons een bescheiden stap in de goede richting, maar ontoereikend te vinden. Ook roept WO=MEN het kabinet op om het besluit om geld uit het toekomstig ontwikkelingsbudget naar voren te halen, terug te draaien. De voorgestelde kasschuif betekent namelijk een toekomstige bezuiniging op hulp aan mensen in kwetsbare posities.