De voordelen van gendergelijkheid voor duurzaam ecosysteembeheer (Deel 1)

 

In de afgelopen decennia zijn de principes van gendergelijkheid en empowerment van vrouwen verwerkt in internationale doelstellingen. Van toezeggingen over mensenrechten, vrede en veiligheid, klimaatverandering, verwoestijning, biodiversiteit, veerkracht tot duurzame ontwikkeling—keer op keer worden deze principes neergezet als een overkoepelende prioriteit, die onmisbaar is voor het waarmaken van deze toezeggingen.

Initiatieven en beleid voor duurzaam ecosysteembeheer kunnen eveneens hun voordeel doen met deze principes en bijdragen aan vooruitgang in wereldwijde gendergelijkheid en de vervulling van mensenrechten.

Het is een algemene misvatting dat gendergelijkheid alleen betrekking heeft tot vrouwen. Gendergelijkheid heeft voordelen voor zowel vrouwen als mannen, evenals voor meisjes en jongens en volledige gemeenschappen. Gelijke waardering van de ervaringen, prioriteiten en de milieuoplossingen voor vrouwen en mannen uit diverse sociale groeperingen —en ervoor zorgen dat hun zienswijzen de bron zijn voor maatregelen—is essentieel voor het waarborgen van een duurzame en gerechtige wereld, het verbeteren van de geloofwaardigheid en de rechtvaardigheid van projecten en het ondersteunen van gendergelijkheidsdoelen voor het welzijn van maatschappijen en ecosystemen. Deze blog zet uiteen waarom dit zo belangrijk is.


De waarden en voordelen die mannen en vrouwen uit ecosystemen halen zijn even belangrijk: ze dragen allemaal bij aan verschillende onderdelen van bestaanszekerheid, zoals gezondheid, voedselzekerheid, inkomen en cultuur. Dit is bijvoorbeeld zo in sommige gemeenschappen die afhankelijk zijn van het bos, waar mannen prioriteit geven aan bosproducten voor commericeel gebruik, terwijl vrouwen juist prioriteit geven aan bosproducten die meerdere doelen dienen. Beide gebruiken zijn belangrijk, maar geen van beiden kan worden genegeerd bij duurzaam ecosysteembeheer.

Als vrouwen niet worden betrokken bij het beoordelen en beheren van grondstoffen, lopen ze risico dat ze hun bestaanszekerheid verliezen. Door de sociale, culturele en wettelijke drempels die zij tegenkomen, hebben vrouwen bovendien minder toegang tot alternatieve mogelijkheden voor bestaanszekerheid. Duurzame benaderingen van ecosysteembeheer die overwegingen van de verschillende geslachten in acht nemen, helpen om belangrijke kennis, vaardigheden en ervaringen van zowel mannen als vrouwen te beschermen en te verdedigen.


In Somalië besteden vrouwen steeds meer tijd aan deze taken. Door wijdverspreide en langdurige droogte moeten ze tot wel 48 kilometer lopen om water voor hun familie te halen, waardoor ze worden blootgesteld aan zware omstandigheden en seksueel geweld.

Maar vrouwen zijn meer dan alleen een kwetsbare groep—hun ervaringen en kennis zijn waardevol, en ze moeten worden gezien als actieve deelnemers aan het formuleren van innovatieve oplossingen. Duurzame benaderingen van ecosysteembeheer die niet zowel vrouwen als mannen betrekken, lopen het risico dat ze belangrijke kennis mislopen die de sleutel zou kunnen zijn tot efficiënte en duurzame oplossingen.

Een voorbeeld van de invloedrijke en belangrijke bijdragen van vrouwen komt uit Peru, waar vrouwelijke Andesboeren vooroplopen in het behouden van de biodiversiteit van gewassen. Dit is cruciaal voor klimaatadaptatie en het behoud van voedselzekerheid en culturele tradities. Gewassen zijn, onder andere, kwetsbaar voor veranderingen in landgebruik, migratie van platteland naar stad en monocropping. Hierdoor nemen belangrijke soorten steeds sneller in aantallen af. De vrouwelijke Andesboeren beschermen de agrobiodiversiteit door hun traditionele kennis en vaardigheden, door de zaden van inheemse gewassen te behouden. Deze zijn gewend aan verschillende klimaten en zorgen daardoor voor een betere oogst en gezonde, smaakvolle gewassen.


Dit is te zien in een casus uit Noord Ghana,  waar degradatie van natuurlijke hulpbronnen bijdroeg aan significante afname van het aantal shea bomen. Dit had in het bijzonder impact op vrouwen die geld verdienen door deze shea noten te vewerken tot olie, omdat zij langer moesten reizen door barre omstandigheden om de noten te verzamelen. Om deze uitdaging aan te pakken stimuleerden IUCN NL en partner A Rocha Ghana een landschapsbenadering in samenwerking met de gemeenschappen. Het doel was om bewustzijn te creëren over het herstel van de shea bomen en om een bomenkwekerij op te zetten. Dit zorgde niet alleen voor een verbeterd bosbestand en een afname in de kwetsbaarheid van gemeenschappen, maar verbeterde ook de productieketen van shea olie en daarmee het inkomen en de bestaanszekerheid van de vrouwen.


Bijvoorbeeld in Aceh, Indonesië, waar vrouwen de mangrove gebruiken voor hun bestaanszekerheid. Ze verzamelen bijvoorbeeld garnalen en oesters en gebruiken de bomen om houtskool te produceren. Dankzij een multi-stakeholder partnerschap tussen de lokale burgemeester, milieu- en vrouwen organiasties, en verschillende overheidsinstanties, zijn zowel mannen als vrouwen nu betrokken bij forumdiscussies en openbare raadpleging. Hierdoor hebben mannen en vrouwen een sterke rol bij de controle van en het pleiten voor duurzaam beheer van de mangrovebossen. Zij hebben nieuwe duurzame inkomstenbronnen ontwikkeld, waaronder het produceren van mangrovesyroop- en jam.