De minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, Reinette Klever, kondigt een gigantische bezuiniging aan op het maatschappelijk middenveld. Zij werpt hoge drempels op voor maatschappelijke organisaties die wereldwijd opkomen voor democratische processen, internationale rechtsorde en mensenrechten, waaronder vrouwenrechten en gendergelijkheid. Er gaat een streep door alle budget voor de uitvoer van de internationale Vrouwen, Vrede en Veiligheidsagenda.
De keuze van dit kabinet leidt tot een ongekende ontwrichting van de maatschappelijke beweging die opkomt voor democratie, rechtsorde en mensenrechten en die werkt aan inclusieve vrede- en veiligheidsprocessen, wederopbouw en klimaatadaptatie. Directeur Anne-Floor Dekker: "Op zijn zachtst gezegd is dit een merkwaardig besluit in een tijd van groeiend ultraconservatisme, toenemend gewelddadig conflict en meer antidemocratische regimes.”
Impact van deze kaalslag
Bij aantreden van het nieuwe kabinet werd bekend dat het kabinet wilde bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. De mate van en manier waarop is echter ongekend. Slechts een derde van het huidige budget dat ook naar lokale organisaties moet gaan, blijft bestaan. Nationale en lokale maatschappelijke organisaties moeten 50% aan eigen middelen inbrengen. Alleen dienstverlening en dialoog worden nog gefinancierd. Directeur Anne-Floor Dekker: "Vrouwelijke mensenrechtenverdedigers zoeken juist internationale steun voor hun werk en hebben internationale lobby en advocacy keihard nodig voor hun bescherming. De Kamer wilde dat het kabinet het werk van vrouwelijke mensenrechtenverdedigers beschermt. Dat gaat op deze manier niet lukken.”
De afgelopen paar jaar nemen autocratische regimes exponentieel toe en worden sterker, ook in Europa en de VS. De anti-genderbeweging krijgt meer voet aan de grond - ook in het mondiale Noorden. Het aantal gewelddadige conflicten loopt op. Maatschappelijke organisaties en mensenrechtenverdedigers worden aangevallen, krijgen te maken met repressieve wetgeving en worden via subsidietekorten en onmogelijke subsidie-eisen verdeeld en geïsoleerd.
Steeds meer komen juist organisaties die opkomen voor democratische processen, internationale rechtsorde en mensenrechten, waaronder vrouwenrechten- en gendergelijkheid alleen te staan. Landen die voorheen vooropliepen in flexibele financiering van vrouwelijke mensenrechtenverdedigers en vrouwelijke vredesopbouwers, zodat zij met gevaar voor eigen leven kunnen blijven opstaan tegen repressieve regimes trokken hun steun in. Zweden (SIDA) is hier een voorbeeld van. Na de herverkiezing van Trump is aannemelijk dat ook de VS (USAID) de steun aan onder andere vrouwenrechten en gendergelijkheidswerk stopt. Tijdens zijn eerste termijn verbood hij onder andere veilige abortuszorg en -educatie.
Internationale samenwerking cruciaal
Gezamenlijke lobby en advocacy (opkomen voor) van maatschappelijke organisaties in het mondiale Zuiden en Noorden heeft een cruciale functie: juist groepen die alleen staan en organisaties die geen deel uitmaken van de macht, hebben internationale steun van gelijkgezinde maatschappelijke organisaties met lange termijn commitment hard nodig. Denk aan de vrouwen in Afghanistan, Irak en Myanmar. Of aan de overlevers van seksueel geweld in Soedan. Met internationale partners wisselen zij signalen uit over mensenrechtenschendingen en de opkomst van ultraconservatieve en gewelddadige regimes. Zij wisselen strategieën uit over effectieve vredesopbouw, humanitaire hulp en verdediging van mensenrechten.
Deze kennis wordt gedeeld op internationale besluitvormingsfora, zoals de Mensenrechtenraad en de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Voor lokale organisaties in het mondiale Zuiden is het haast onmogelijk toegang te krijgen tot internationale besluitvormingsprocessen zoals bij de Verenigde Naties, maar ook Brussel en Den Haag. Samenwerking met andere, in het mondiale Noorden gevestigde, maatschappelijke organisaties maakt die toegang groter en vaak ook veiliger. Bijvoorbeeld voor vrouwelijke mensenrechtenverdedigers, jongeren en lokale gemeenschappen die opkomen voor hun leefomgeving, die mee willen doen met vredesbesprekingen of die mensenrechtenschendingen aankaarten.
Waar het voor lokale mensenrechtenverdedigers en organisaties te gevaarlijk is, omdat zij worden bedreigd door lokale autoriteiten of extremistische groepen, biedt steun van onder andere Nederlandse maatschappelijke organisaties dus uitkomst. Zij bieden bescherming en informeren Nederlandse ministeries en Kamerleden over de lokale situatie. Ook informeren zij de Nederlandse overheid en politiek over de impact van het Nederlandse buitenlandbeleid. Zo wordt de Nederlandse overheid ook aan eigen gemaakte internationale afspraken gehouden.
Met de aangekondigde kaalslag wordt de internationale maatschappelijke beweging die opkomt voor democratische processen, internationale rechtsorde en mensenrechten - waaronder gendergelijkheid en vrouwenrechten, sterk in hun beweegruimte ingeperkt. Directeur Anne-Floor Dekker: "De bezuinigingen spelen ultraconservatieve en autocratische bewegingen juist in de hand, in plaats van dat deze worden tegengehouden. Dit is precies de verkeerde actie op precies het verkeerde moment.”
