28-06-2022Met de beslissing van het Amerikaanse Hooggerechtshof om "Roe vs Wade" af te schaffen is afgelopen vrijdag 50 jaar abortusrecht in de VS teruggedraaid. Terwijl in veel landen - denk aan Argentinië, Mexico, Benin, Kenia, Ierland maar ook Nederland - recentelijk vooruitgang werd geboekt als het gaat om toegang tot een veilige abortus. De VS lijkt moeiteloos tegen deze stroom in te zwemmen. WO=MEN ondertekende samen met ruim 170 vrouwenrechten- en gezondheidsorganisaties een oproep aan overheden om het recht op veilige toegang tot abortus te beschermen.
Terwijl in Nederland de ministerraad vergaderde over de nieuwe
BHOS nota, verklaarde het Amerikaanse hooggerechtshof (ofwel de Supreme Court) op 24 juni 2022 de belangrijke uitspraak in de zaak Roe versus Wade nietig. Deze zaak zorgde er sinds 1973 voordat het recht op veilige toegang tot abortus in de VS op federaal niveau geregeld was waardoor individuele staten zich daar aan moesten houden. Het oordeel van het Amerikaanse hooggerechtshof was destijds dat het recht op abortus besloten lag in het grondwettelijke recht op privacy. Nu op federaal niveau dit recht op abortus is opgeheven, zal abortus waarschijnlijk illegaal worden in ongeveer de helft van de staten.
In het door ons ondertekende statement waarschuwen de vrouwenrechten- en gezondheidsorganisaties voor de schadelijke gevolgen voor de gezondheid van vrouwen en meisjes door deze wetsverandering, maar ook voor de gevolgen voor andere mensenrechten en de democratie:
"Het waarborgen van toegang tot veilige abortus van goede kwaliteit is een dwingende noodzaak. Abortus is erkend als essentiële gezondheidszorg die door regeringen moet worden verstrekt. Toegang tot veilige abortus is ook een mensenrecht. Aanvallen op de reproductieve vrijheid zijn aanvallen op de democratie en de internationale mensenrechtennormen, op de individuele vrijheden en het recht op privacy, en zij belemmeren de vooruitgang op weg naar gendergelijkheid.”
De oproep richt zich niet alleen op de VS maar is wereldwijd relevant. Ook voor Nederland. De vijf dagen bedenktijd bij een abortus zijn dan wel afgeschaft dit jaar, maar er is tegelijkertijd een groeiende conservatieve tegenbeweging zichtbaar terwijl het recht op een veilige abortus nog steeds in het Wetboek van Strafrecht staat.
Aangezien de samenstelling van het hooggerechtshof in de VS voorlopig waarschijnlijk niet zal veranderen, verwachten activisten daar dat er nog meer rechten zullen sneuvelen. Denk hierbij aan de toegang tot anticonceptie en het recht voor mensen van hetzelfde geslacht om te trouwen.
Vanuit de
Special Procedures van de VN Mensenrechtenraad kwam er direct na de beslissing een gezamenlijke
reactie van negen onafhankelijke experts; grotendeels
Special Rapporteurs op uiteenlopende thema’s. Ze laten zien dat het recht op abortus onderdeel is van een hele waaier aan mensenrechten: van het recht op gezondheid, gelijkheid en bescherming tegen geweld tot rechten van mensen met een beperking en het recht op privacy.
"Wettelijke bescherming van de toegang tot abortus en van het recht op abortus is in het internationaal recht vastgelegd om ervoor te zorgen dat vrouwen hun wettelijk beschermde mensenrechten op leven, gezondheid, gelijkheid en non-discriminatie, privacy, vrijwaring van foltering, wrede, onmenselijke en vernederende behandeling kunnen uitoefenen, en om hen te vrijwaren van gender-gerelateerd geweld."
Ook Marieke van der Plas, directeur van
Rutgers, benadrukt dat abortus gaat over veel meer dan het beëindigen van een zwangerschap:
"Abortus is een indicator van een sterke democratie. Het hangt af van keuzevrijheid, zelfbeschikking, mensenrechten. Het recht op abortus is daarom een zaak van ons allemaal.”
Urgent Action Fund, onze partnerorganisatie in het
Count Me In! consortium, geeft subsidies voor dringende acties van vrouwenrechtenorganisaties. Ze hebben zich direct uitgesproken tegen de uitspraak in de VS en toegezegd activisme voor en toegang tot een veilige abortus te zullen steunen. Ook roepen ze andere filantropen op meer te doen:
"Er is meer geld nodig om diegenen in de frontlinie te steunen, mensen te helpen die een abortus willen, en de strijd binnen staten, op lokaal niveau, en op federaal niveau om pro-choice abortuswetten opnieuw in te voeren en te beschermen, te ondersteunen.”
Alhoewel het de situatie in de VS niet direct op zal lossen, is het in ieder geval goed om te zien dat diverse Nederlandse bewindspersonen zich op Twitter direct uitspraken tegen de beslissing van het Amerikaanse hooggerechtshof.
Ook zal Nederland zich, kijkend naar de gelijktijdig uitgekomen BHOS
nota, internationaal blijven gedragen als "een donor met durf” en
gevoelige thema’s als abortus blijven steunen. Het is noodzaak dat
Nederland zich compromisloos hard blijft maken voor het
zelfbeschikkingsrecht van vrouwen en meisjes in al hun diversiteit
wereldwijd.
